Copyright olarak da bilinen telif hakkı, fikir emeğinin izinsiz bir şekilde kullanılmasını ve kopyalanmasını engelleyen haktır. Fikir emekleri arasında sanat eserleri olabileceği gibi düşünceler, kitaplar, basılı kaynaklar ve blog metinleri de yer alabilir. Fikir eserlerinin koruma altına alınması, bu eserleri üreten kişilerin ileride daha yaratıcı ve faydalı işler yapmasının önünü açar.
İnternet üzerinden yapılan paylaşımların artması, üretilen fikirlerin ve ürünlerin telif haklarıyla ilgili birçok sorun ortaya çıkmaya başladı. Ayrıca kullanılan görsellerden paylaşılan metinlere kadar internet sitesi içerikleri de herhangi bir kişinin haklarını çiğnememeye özen göstermeli. Peki telif hakları nasıl korunur? İnternet üzerinden paylaşım yaparken nelere dikkat etmek gerekir?
İnternet Paylaşımlarında Telif Hakkı Nasıl Korunur?
Telif hakkı korunması, oldukça karmaşık ve zorlu bir süreçtir. Özellikle internet paylaşımlarının artmasıyla telifle korunan görsellerin ve metinlerin takibi daha da zorlaşmıştır. Herhangi bir ihlalin tespit edilmesi durumunda yasal yollarla ihlalin önlenmesi mümkün olur. Ayrıca hakkı ihlal edilen kişi gerekli durumlarda zararının tazmin edilmesini de isteyebilir.
Bu sürecin ilk aşaması, ihlal yapan kişilerin bilgilendirilmesidir. Öncellikle telifle korunan görsel, müziği, metni veya diğer fikri eserleri kullanan kişilerin ihlalle ilgili bilgilendirilmesi gerekir. Noterden çekilen bir ihtarname ilk aşamada yeterli olacaktır. Bu sayede ihlali yapan kişi, ihlale konu olan üretimi ilgili internet sitesinden kaldırılabilir. İhtarnamenin çekildiği tarih bildirimin yapıldığı tarih olarak kabul edilir. İhlali yapan kişi bu tarihten itibaren belirtilen süre içinde kullandığı materyali kaldırmakla yükümlüdür.
İkinci aşama ise yasal takip aşamasıdır. Özellikle telif hakkı ile korunan üretimlerin ticari kazanç elde etmek amacıyla kullanılması durumda hukuki süreç daha kısa sürede başlatılabilir. Bu aşama, telif ihlali bildirimi sonucunda ilgili üretimin kaldırılmaması durumunda başlatılır. Telif sahibi, üretimi izinsiz kullanan kişiye karşı dava açarak hem izinsiz kullanımın önüne geçer hem de zararın tazminini ister.
Online Telif Hakları Başvurusu
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, online telif hakları başvurusu sayesinde fikri eserlerin korunma sürecini daha da kolaylaştırmıştır. Telif Hakları Genel Müdürlüğü internet sitesi üzerinden korunmak istenen eser için başvuru yapılabilir. Online başvuru sayesinde telifle korunabilecek eserler hızlı bir şekilde değerlendirilir ve koruma altına alınır. Bu da olası hak ihlallerinin önüne geçmeye yardımcı olur. Online başvuruya ek olarak fiziksel olarak başvuru yapmak da mümkündür.
Paylaşım Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Konular
Telifli bir materyalin veya üretimin izinsiz olarak paylaşılması yasalara aykırıdır. YouTube gibi video akış platformları, telifli bir parçanın herhangi bir video kullanıldığı tespit ederse videoları en kısa sürede kaldırmaktadır. Diğer platformlarda da telif konusunda gelen şikayetler dikkate alınır. Bu nedenle online platformlarda paylaşım yaparken dikkat edilmesi gereken bazı kurallar bulunur. Bu kuralları takip ederek telif sorunu yaşamadan ve dava sürecinden geçmeden içerik paylaşımı mümkündür.
Görsel Seçimi
Sosyal medya üzerinden yapılan paylaşımlarda görsel seçimi büyük rol oynar. Çekici görseller, daha fazla kişinin o hesabı ziyaret etmesini ve takip etmesini sağlar. Ancak paylaşılan görsellerin telifsiz görseller olması veya telif haklarının paylaşan kişiye ait olması gerekmektedir. Başka bir kişinin ürettiği görselleri, resimleri, çizimleri ve fotoğrafları izinsiz olarak paylaşmak telif sorunlarına neden olabilir.
Özgün Metin Hazırlama
Görseller gibi metinler de birer fikri eser olarak sınıflandırılır. Bu nedenle bazı metinler de telif hakkı ile korunur. İnternet üzerinden paylaşım yaparken her türlü yasal sorunu ortadan kaldırmak için metinlerin özgün olması gerekir. İzin alınması durumunda ve kaynağını belirterek farklı kişilere ait metinlerin bazı bölümlerini paylaşmak da mümkündür.
Gerekli Durumlarda İzinleri Alarak Telif Hakkı ile Korunan Üretimleri Kullanma
Söz konusu telif hakkı olduğunda önemli olan nokta kişilerin emeğine ve yaptıkları işe saygı duymaktır. İzinsiz olarak bir kişinin çalışmasını paylaşmak o kişinin emeğini hiçe saymak anlamına gelir.
Gerekli durumlarda gerekli izinleri alarak paylaşım yapmak ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların ve sorunların önüne geçmeye yardımcı olur. Birçok sanatçı kendi eserlerinin sosyal medyada paylaşılmasından mutluluk duyar. Bu paylaşımlar sayesinde sanatçılar tanınır ve daha fazla eser ortaya koyma imkanı tanır. Bu nedenle paylaşım yapmadan önce izin istemek hem paylaşan kişi hem de sanatçı için avantajlı bir durum olacaktır.